¿Por que son tan importantes a ciencia e a filosofía?

A resposta simple é: Porque ensinan a pensar. Pero non me refiro á ciencia e a filosofía académicas. Non fai falta coñecer a Kant ou saber que fixeron Watson e Crick. Nin sequera é necesario estar ao día, aínda que sexa someramente, do recente descubrimento das ondas gravitacionales. Iso é información, e información é algo que sobreabunda neste mundo. O que non é tan habitual é a reflexión, o san costume de cuestionarse as cousas, de preguntarse si algo pode ser ou non certo ou, simplemente, correcto.

Alguén dixo algunha vez que o sentido común é o menos común dos sentidos. Sentido común é o único que se necesita, e a forma de adquirilo non cambiou nos últimos milenios: pensando correctamente. Platón falaba do perigo das opinións, eses okupas da mente que, sen saber, fannos crer que xa sabemos. Con todo diferenciaba as opinións das rectas opinións. Unha recta opinión é o froito dunha análise, dunha observación libre de prejuicios e dun sincero desexo por coñecer a verdade (aínda que vaia contra as nosas crenzas), só así se podía conquistar esa recta opinión, que sen chegar a ser sabedoría (posesión da verdade), está lonxe xa de ser perigosa ignorancia.

Ciencia e filosofía camiñaron da man desde o principio dos tempos. Na antigüidade clásica non había ningún filósofo que non fixese ciencia, nin ningún científico que non fixese filosofía. Porque mentres a ciencia indaga no como, a filosofía quere coñecer o por que último das cousas. Si a filosofía é o amor ao coñecemento, desexo de saber e necesidade vital de indagar nas razóns máis profundas das cousas, a ciencia é a forma na que buscamos aproximarnos a esa verdade. A ciencia ofrece un método sistemático para chegar conclusións veraces. O método científico experimenta, observa, analiza, mide, reflexiona e conclúe, e aínda así debe, por san exercicio, deixar aberta unha porta á aparición de novos coñecementos que completen os xa adquiridos.

Para facer ciencia e filosofía non fai falta ir á Universidade, nin facer un master ou contratar un mentor. Mentres teñamos cabeza podemos pensar por nós mesmos. Quizá só necesitemos querer facelo, fuxir da cómoda e cálida posición de aceptar os pensamentos precocinados. Ningún estamos libres diso. Pensar é patrimonio do ser humano, e ése filósofo desde o mesmo momento en que nos cuestionamos as cousas e preguntámosnos/preguntámonos por que?; e faise ciencia cada vez que observamos o que ocorre na vida que nos rodea e na nosa propia, aínda que non levemos unha bata branca nin manexemos matraces. Hai que experimentar para tomar experiencia, para saber máis e mellor, especialmente todo iso que non vén xamais nos libros nin nos manuais de autoayuda.

Ciencia e filosofía son importantes porque son a raíz mesma da vida. Poida que soe poético, pero é así. Ciencia e filosofía son a única vacuna que temos para non caer no fanatismo ou o dogmatismo, esa praga dos nosos tempos que non fai distincións entre ricos e pobres, homes e mulleres, nacionais e estranxeiros, brancos ou negros e que infecta sistemáticamente aos que se descoidan.